Lojërat role-play, ose lojërat ku fëmijët marrin role të ndryshme dhe imitojnë situata nga jeta reale, janë një nga format më të pasura dhe më argëtuese të lojës. Ato përfshijnë çdo aktivitet ku fëmija bën sikur është dikush tjetër – mjek, mësues, zjarrfikës, kuzhinier, prind – dhe krijon histori duke u futur në botën e imagjinatës. Përveçse janë të këndshme, këto lojëra kanë një ndikim të madh në zhvillimin kognitiv, emocional dhe shoqëror të fëmijës.
Zhvillimi i imagjinatës dhe kreativitetit
Një nga përfitimet më të dukshme të lojërave role-play është zhvillimi i imagjinatës. Kur një fëmijë improvizon skena dhe biseda, ai po përdor aftësinë e tij për të krijuar histori dhe për të ndërtuar botë të reja. Kjo e ndihmon të mendojë në mënyrë krijuese, të gjejë zgjidhje origjinale për situata të ndryshme dhe të zhvillojë aftësinë për të parë botën nga këndvështrime të ndryshme. Për shembull, një fëmijë që luan rolin e një veterineri mund të shpikë një “rast emergjent” për një qenush lodër dhe të vendosë si do ta trajtojë.
Përmirësimi i aftësive gjuhësore dhe komunikimit
Lojërat role-play nxisin përdorimin e fjalëve të reja dhe ndërtimin e fjalorëve më të pasur. Fëmijët përpiqen të imitojnë mënyrën se si flasin të rriturit në role të ndryshme dhe shpesh përdorin terma që mësojnë nga prindërit, librat apo televizori. Për shembull, kur luajnë “dyqan”, mund të përdorin fjalë si “blerës”, “kusur” apo “ofertë”. Këto situata e bëjnë komunikimin më të rrjedhshëm dhe ndihmojnë në zhvillimin e aftësive të të shprehurit.
Zhvillimi i aftësive shoqërore
Kur fëmijët luajnë role me shokët, ata mësojnë të ndajnë ide, të presin radhën dhe të negociojnë rreth rrjedhës së lojës. Kjo i ndihmon të zhvillojnë aftësinë për të bashkëpunuar dhe për të respektuar rregullat e grupit. Për shembull, në një lojë “spitali”, një fëmijë mund të jetë mjek, një tjetër infermier dhe një tjetër pacient – të gjithë duhet të bien dakord për rolet dhe se si do të zhvillohet “trajtime”.
Edukimi emocional
Role-play është një mjet i fuqishëm për të kuptuar emocionet. Duke luajtur situata të ndryshme, fëmijët mësojnë të shprehin ndjenjat e tyre dhe të kuptojnë se si mund të ndihen të tjerët. Për shembull, kur luajnë një skenë ku një shok ka humbur lodrën e tij të preferuar, ata mësojnë të tregojnë empati dhe të kuptojnë trishtimin e tjetrit. Kjo aftësi është shumë e vlefshme për marrëdhëniet e ardhshme shoqërore.
Zhvillimi i aftësive praktike
Shumë lojëra role-play i përgatisin fëmijët për situata të jetës reale. Për shembull, duke luajtur “dyqan”, ata mësojnë të njohin monedhat dhe konceptet bazë të matematikës, si llogaritja e thjeshtë. Duke luajtur “shtëpi”, ata mësojnë për organizimin, kujdesin për të tjerët dhe ndarjen e punëve. Këto përvoja të hershme e bëjnë më të lehtë për fëmijët të kuptojnë dhe të përballen me detyra reale në të ardhmen.
Shembuj nga realiteti shqiptar
Në shumë familje shqiptare, lojërat role-play janë pjesë e përditshme e fëmijërisë. Një vajzë mund të luajë rolin e një mësueseje, duke “dhënë mësim” kukullave të saj, ndërsa një djalë mund të improvizojë një skenë të punës së babait si mekanik ose shofer autobusi. Këto lojëra jo vetëm që argëtojnë, por u japin fëmijëve mundësinë të kuptojnë më mirë rolet e të rriturve në shoqëri.
Si t’i mbështesin prindërit lojërat role-play
Prindërit mund të luajnë një rol aktiv në nxitjen e këtyre lojërave duke ofruar mjete të thjeshta, si kostume, lodra që imitojnë objekte reale (stetoskop lodër, tenxhere plastike, karrige si tavolinë zyre) ose duke marrë pjesë vetë në lojë. Është e rëndësishme t’u lihet fëmijëve hapësirë për të udhëhequr lojën, por edhe t’u jepen ide të reja që e pasurojnë skenarin.
Pse lojërat role-play janë të domosdoshme për zhvillim
Ndryshe nga lojërat e thjeshta me objekte, role-play kombinon imagjinatën, komunikimin, emocionet dhe aftësitë praktike në një aktivitet të vetëm. Kjo e bën atë një mjet të fuqishëm për zhvillimin gjithëpërfshirës të fëmijës. Një fëmijë që merr pjesë rregullisht në këto lojëra ka më shumë gjasa të jetë krijues, i sigurt në komunikim dhe me aftësi të mira bashkëpunimi.
Fëmijët nuk luajnë role thjesht për t’u argëtuar – ata po mësojnë për botën dhe për veten. Dhe sa më shumë mundësi t’u japim për ta bërë këtë, aq më të pasur do të jenë përvojat e tyre të zhvillimit. Mund të filloni sot, thjesht duke hyrë në botën e tyre imagjinare dhe duke parë se ku ju çon aventura.