Lojërat tradicionale shqiptare kanë qenë gjithmonë pjesë e pandashme e fëmijërisë, sidomos në zonat rurale dhe lagjet ku oborri apo rruga shërbente si vendtakim për të vegjlit. Këto lojëra nuk kërkonin pajisje të kushtueshme, por shpesh mjaftonte imagjinata, bashkëpunimi dhe pak hapësirë për t’u argëtuar. Përveçse ofronin kënaqësi, ato nxisnin shëndetin fizik, aftësitë sociale dhe kreativitetin.
Loja me llastik
Një nga lojërat më të njohura në oborret shqiptare është loja me llastik. Përdoret një llastik i gjatë, i lidhur në formë rrethi, që mbahet në nivelin e këmbëve nga dy persona, ndërsa lojtari i tretë kryen kërcime sipas rregullave të caktuara. Gradualisht, llastiku ngrihet më lart, duke e bërë lojën më të vështirë. Kjo lojë zhvillon koordinimin dhe ekuilibrin, dhe është shumë e dashur për vajzat, por edhe djemtë nuk e kanë kursyer pjesëmarrjen.
Loja me top – “kalama kundër të mëdhenjve”
Topi ka qenë gjithmonë pjesë e oborrit shqiptar. Një variant i njohur ishte ndarja e lojtarëve në dy grupe sipas moshës apo madhësisë, ku “të mëdhenjtë” përpiqeshin të godisnin “të vegjlit” me top pa u kapur. Loja shoqërohej me shumë të qeshura, por edhe me rregulla të thjeshta që të gjithë mund t’i ndiqnin. Përveç argëtimit, kjo lojë nxit shpejtësinë dhe reagimin e shpejtë.
Loja me petka (guralecë)
Një lojë e thjeshtë dhe e vjetër është ajo me guralecë të vegjël, që shpesh quhej “petka” ose “gurëza”. Loja zhvillohej në disa nivele: fillonte duke hedhur një gur në ajër dhe duke marrë një tjetër nga toka para se guri të binte, e më pas shtoheshin guralecët që duheshin marrë njëherësh. Kjo lojë kërkon përqendrim, shkathtësi të gishtave dhe koordinim sy-dorë.
“Hedhja e shqipes”
Një tjetër lojë popullore ishte “hedhja e shqipes”, e ngjashme me lojën e gumës në disa vende. Një fëmijë bënte një formë me gishtërinj ose me një litar të hollë, ndërsa tjetri duhej ta zgjidhte ose ta “kapte shqipen” pa e prishur formën. Loja kërkonte shkathtësi, kujdes dhe durim, dhe shpesh shoqërohej me këngë apo rimat tipike të fëmijëve.
Loja e “kukafshehtas”
“Kukafshehtas” është ndoshta loja më universale, por në Shqipëri ka pasur gjithmonë shijen e saj të veçantë. Njëri mbyllte sytë dhe numëronte, ndërsa të tjerët fshiheshin në oborr, pas pemëve, mureve apo sendeve të ndryshme. Për ta bërë më sfiduese, shpesh caktohej një objekt ku duhej të vrapoje dhe të prekje para se të të kapte ai që kërkonte.
Loja e “macja dhe miu”
Një lojë e gjallë dhe plot lëvizje ku fëmijët formonin një rreth, duke mbajtur duart. Njëri zgjidhej si “macja” dhe tjetri si “miu”. Macja përpiqej të kapte miun duke kaluar mes fëmijëve të tjerë, ndërsa rrethi ndihmonte miun të shpëtonte duke bllokuar rrugën e maces. Loja nxit shpejtësinë, bashkëpunimin dhe koordinimin mes lojtarëve.
Loja e “kapuçit”
Një lojë e thjeshtë ku nevojitej vetëm një shall ose kapuç. Njëri prej fëmijëve e vendoste kapuçin në dorë dhe përpiqej të prekte të tjerët. Sapo prekte dikë, ky i fundit bëhej “kapuçari” i radhës. Loja nuk kishte limit kohe dhe vazhdonte derisa fëmijët të lodheshin.
Loja e “shqiponjës”
Kjo lojë ishte më shumë një formë gare. Njëri prej fëmijëve bëhej “shqiponja” dhe vendosej në mes të oborrit, ndërsa të tjerët përpiqeshin të kalonin nga një anë e oborrit në tjetrën pa u kapur. Shqiponja mund të përdorte çdo mënyrë për t’i ndaluar, por pa dalë jashtë një zone të caktuar. Loja kërkonte shpejtësi, vëmendje dhe vendosmëri.
Loja e “përçit”
Në shumë zona të Shqipërisë, loja e “përçit” ishte një formë stafetë me duar. Dy lojtarë mbanin duart e ngritura dhe të tjerët kalonin poshtë tyre duke kënduar një këngë të caktuar. Kur kënga mbaronte, “përçi” i kapte ata që ndodheshin poshtë duarve. Loja vazhdonte derisa të gjithë të ishin kapur.
Loja si kujtesë kulturore
Lojërat tradicionale shqiptare në oborr janë më shumë se argëtim – ato janë pjesë e trashëgimisë sonë kulturore. Në një kohë kur teknologjia po zë gjithnjë e më shumë hapësirë, rikthimi te këto lojëra jo vetëm që forcon lidhjet mes fëmijëve, por edhe mban gjallë kujtimet dhe vlerat që na kanë shoqëruar brez pas brezi. Ndoshta është koha t’i rikthejmë oborret dhe rrugicat si skenë të lojërave që kanë rritur kaq shumë breza shqiptarësh.